Prvu polovinu 82. Mostre najveću su pozornost očekivano privukli najrazvikaniji autori i filmaši. Grčki holivudski gastarbajter Yorgos Lanthimos (»Očnjak«, »Jastog«, »Jadna stvorenja«) još je jednom isporučio vrlo dobar film, a baš kao što mu je to uspjelo i kostimiranom humornom dramom »Miljenica« (»The Favourite«) i »Bugonia« je primjer uspješnog balansiranja između autorstva i komercijale, umjetnosti i zabave. »Bugoniom« se Lanthimos najviše približio onome što etiketiramo kao mainstream film, no u njegovu autorskom laboratoriju i srednjostrujaško je druga kategorija. Priča o dvojici teoretičara zavjere koji otmu moćnu direktoricu velike farmaceutsko-medicinske kompanije uvjereni da je izvanzemaljka koja namjerava uništiti Zemlju, adaptacija je južnokorejske SF komedije »Spasimo zeleni planet!« iz 2003. godine redatelja Jang Joon-Hwana, a Lanthimosova je verzija eksplozivan miks satire, trilera i groteskne crnohumorne drame u kojoj se grčki enfant terrible ponovo bavi svojim omiljenim temama izolacije, kontrole, paranoje i društvene »normalnosti« koja ovisi o oku promatrača. No »Bugonia« grebe i dublje.

Reflektirajući se kroz znanstveno-fantastičan format i poigravajući se fake news fenomenom te »popularnim« teorijama zavjere, Lanthimos progovara o stvarnoj »apokalipsi« prema kojoj svijet juri s današnjim ratovima, klimatskim promjenama i tehnološkim prijetnjama kao što je umjetna inteligencija. Emma Stone kao moćna direktorica (a možda i izvanzemaljka) i Jesse Plemons kao otmičar i teoretičar zavjere koji ima i osoban razlog za otmicu, sjajni su u glumačkoj međuigri i s lakoćom nose čitav film koji Lanthimos autoritativno drži pod kontrolom od prvog do posljednjeg prizora.

LA BIENNALE DI VENEZIA

Mitsko »čudovište«

Talijanski filmaš Luca Guadagnino neobjašnjiv je fenomen. Jedan od najprecjenjenijih filmaša današnjice potpisuje niz pretencioznih kvaziart uradaka (»Skrivena ljubav«, »Do posljednje kosti«, »Izazivači«, kao i grozan remake Argentova horor klasika »Suspiria«), no usprkos tome uživa u uspješnoj karijeri na obje strane »velike bare«. Mišljenje nisam promijenio niti nakon njegova novoga filma »Nakon lova« (»After The Hunt«) o seksualnom skandalu na Yaleu, dramaturški zbrčkanom pokušaju psihološkog dramskog trilera koji koketira s (nažalost) isprostituiranim, ali i dalje nedodirljivim #metoo, cancel culture i inclusive pokretima. Pretenciozno filozofičan, a zapravo isprazno brbljav i nefokusiran – nejasno je bavi li se sociološkim i psihološkim fenomenom neprijavljivanja seksualnih napada, lažnim optužbama, svijetom elitnih sveučilišta u kojima vrijede »neka druga« pravila ili nepodnošljivo narcisoidnom i krhkom Gen Z i Tik Tok generacijom – umire pod vlastitom težinom (autorske) važnosti. Najsvjetlija točka filma je Julia Roberts kojoj se smiješi oskarovska nominacija za sočnu ulogu sveučilišne profesorice koja se nađe u unakrsnoj vatri između »napadača« i »žrtve«. Neće biti iznenađenje ako i osvoji svoj drugi zlatni kipić, ipak se film bavi »važnim temama« u MAGA Americi u kojoj je Hollywood jedan od pokreta otpora.

LA BIENNALE DI VENEZIA

Na drugom je kraju spektra Guillermo del Toro koji nikada ne razočara, a njegova adaptacija voljenog literarnog klasika Mary Shelley s početka 19. stoljeća jedan je od najsjajnijih bisera u ogrlici njegovih filmskih uspješnica. Del Torov »Frankenstein« sve je ono zbog čega je simpatični zdepasti Meksikanac s pravom postao cijenjen i hvaljen: upečatljivi elementi gotičkog horora, kršćanski i biblijski motivi utopljeni u snoliki svijet fantastike, ljubav prema »čudovištima«, besprijekorne mizanscene i briljantna vizualna imaginacija. Čak je i mitsko »čudovište« u Del Torovoj viziji biće unikatne ljepote »porculanske« kože prošarane nježnim ožiljcima, vitke i stasite figure, koje svojom pojavom više podsjeća na biće s drugog planeta. Del Torova je verzija i »Frankenstein«, i »Pinocchio« i »Ljepotica i zvijer« u jednom; u njoj su duhovno i antropološko važnije od spektakla, a emocije i ljubav od horora, dok njegov kreator i njegovo »čudovište« nose iste ožiljke i traume neuzvraćene očinske ljubavi. Istovremeno savršeni meksički zanatlija ne zapostavlja sve bogatstvo literarnog predloška i žanrovske filmske obrasce pa je Frankenstein u svakom smislu i spektakularan vizualni doživljaj i prava je šteta da ga hrvatska publika neće moći vidjeti u kinima već isključivo na Netflixu koji je producirao film. Izvrsne uloge ostvariili su Oscar Isaac kao Victor Frankenstein i Jacob Elordi kao »čudovište«, a sjajni su i Mia Goth i Christoph Waltz u manjim ali važnim ulogama. Nakon što je »Oblik vode« osvojio četiri Oscara, uključujući i one za najbolji film i režiju, Del Toro se ponovo može nadati novim (najmanje) nominacijama.

Južnokorejski maestro

Novi film Parka Chan-wooka »Jedino rješenje« (»No Other Choice«) možda će razočarati njegove hardcore obožavatelje koje je stekao osvetničkom trilogijom »Simpatija za gospodina Osvetu«, »Oldboy« i »Simpatija za gospođu Osvetu«. Riječ je, naime, o crnohumornoj satiri sa slapstick elementima, laganim dodirom krimića i tek ponekim žestokim prizorom, no iako ne spada u njegova najbolja ostvarenja, riječ je o vrlo dobrom filmu koji pokazuje da se južnokorejski maestro šoka i brutalnog dobro snalazi i u drugim žanrovskim obrascima. Poput korijena bonsai drveća, koje glavni »negativac« uzgaja iz hobija, ispod humorne površine šire se čvrsti korijeni osude suvremenog dehumaniziranog društva, gramzivog kapitalizma i novog (industrijskog) svjetskog poretka u kojem čovjek polako postaje suvišan.

Film je adaptacija krimića »The Ax« američkog spisatelja Donalda Westlakea o 50-godišnjaku koji nakon iznenadna otkaza u potrazi za novim poslom ubija protukandidate. Na prvi pogled karikaturalni »negativac«, koji će učiniti sve kako bi svojoj obitelji osigurao egzistenciju, pokaže se kao majstor planiranja zločina i ubojstava, a izvrsno ga tumači korejska zvijezda Lee Byung-hun koja se globalno proslavila kao mastermind u Netflixovoj hit seriji »Igra lignje«.