Sezona filmskih nagrada je u tijeku, a dodjela onih najvažnijih koje dodjeljuje američka Akademija filmskih umjetnosti i znanosti, Oscara, 95. put bit će održana 12. ožujka. Dodjela Oscara, uz Grammyje i SuperBowl, jedan je od svega nekoliko dominantno američkih događaja koji se prate diljem svijeta, a mnogi tako, ne bi li doznali koji je film dobitnik zlatnog kipića u nekoj od kategorija, ostaju budni do kasno u noć. Koliko god neki odmahivali rukom na dodjelu Oscara i tu zlatnu statuu, ponajprije zbog političnosti i licemjerja koja se ogleda u mnogočemu, onima u svijetu filma i glume ta je dodjela vrlo bitna, a sama nagrada je potvrda kvalitete, izniman uspjeh, točka na “i”, odnosno onaj faktor koji će im omogućiti daljnje lakše probijanje do boljih ili plaćenijih uloga ili aranžmana.

Kad govorimo o toj važnoj dodjeli, ona je podjednako bitna i onim američkim filmašima i onim neameričkim, jer u fokus, recimo u kategoriji najboljeg stranog filma, dolaze i inozemni filmaši koji imaju priliku ući u klub oskarovaca, te svojom potencijalnom pobjedom još jednom ukazati na transnacionalnost nacionalne kinematografije. No, i sama nominacija velika je stvar. Koliko je to važna kategorija može posvjedočiti primjerice južnokorejski “Parazit” i redatelj Bong Joon-ho koji su četirima Oscarima 2019. još jednom skrenuli pažnju i usmjerili fokus na Južnu Koreju, koja se s pravom smatra drugom kinematografskom silom.

O strelovitom uspjehu te zemlje u kinematografskim terminima ne treba niti govoriti, dovoljni su pokazni primjeri “Parazit”, hit-serija “Igra lignje” ili pak recentniji film “Dvostruka prijevara”, koji, nažalost, iako je bio u užem izboru za ovogodišnju nominaciju u kategoriji stranog filma, u tome ipak nije uspio.

Dramsko ozračje

Površinski sagledavajući nominirane filmove, ove se godine čini da se u glavnim kategorijama, ili barem što se tiče onih “glavnih” filmova o kojima se najviše govori i koje se najviše spominje, u žanrovskom smislu radi o prevlasti – drama. Među nominiranim su filmovima tako drame “Duhovi otoka”, “Kit”, “Poslije sunca” i “Tar”, a u takvome dramskom ozračju tek nekoliko filmova poput švedskog filma “Trokut tuge”, njemačkog “Na Zapadu ništa novo” i hvaljenog “Sve u isto vrijeme” naznačuje žanrovsku drugost.

U kategoriji za najbolji film, ujedno najvažnijoj kategoriji, ove je godine nominirano čak deset filmova, što je svakako previše, odnosno nepotrebna brojka, jer već pet ili šest filmova bilo bi sasvim dovoljno. Naravno, ta brojka upućuje i na to da neki od nominiranih i nisu svoju nominaciju zaslužili. Kako god bilo, ove su godine, dakle, nominirani “Na Zapadu ništa novo”, “Avatar: Put vode”, “Duhovi otoka”, “Elvis”, “Sve u isto vrijeme”, “Fabelmanovi”, “Tar”, “Trokut tuge”, “Top Gun: Maverick” i “Women talking”. Potencijalnu pobjedu, s obzirom na druge nagrade i “boom” koji je određeni film napravio, mogao bi odnijeti žanrovski koktel “Sve u isto vrijeme” redateljskog dvojca Daniela Kwana i Daniela Scheinerta koji vrlo inventivno i prijemčivo, uz izvrsnu glumačku postavu i jednako dobru montažu, prikazuje multiverzum. Također, jedan od favorita je film “Duhovi otoka” Martina McDonagha, crnohumorna komedija koja za prosječnoga gledatelja u maniri neobičnoga, oslikavajući irsko otočko podneblje u vrijeme građanskoga rata, na zanimljiv način tematizira prekid dugogodišnjeg prijateljstva. Iako se direktno ne spominje kao jedan od mogućih pobjednika u ovoj kategoriji, moguće je i da iznenadi priča o društvenoj hijerarhiji, urnebesno zabavan švedski “Trokut tuge”, što bi bilo potpuno zasluženo, jer film je osvojio sve moguće nagrade, a naš glumac koji već godinama živi u Danskoj, Zlatko Burić dobio je i europskog Oscara. Tu su, naravno, i “Fablemanovi”, “Kit” i “Na Zapadu ništa novo” koji nisu izgledni pobjednici, no potonji bi mogao trijumfirati u kategoriji najboljeg stranog filma.

U kategoriji najboljeg redatelja nominirani su Martin McDonagh za “Duhove otoka”, Daniel Kwan i Daniel Scheinert za “Sve u isto vrijeme”, Steven Spielberg za “Fabelmanove”, Todd Field za “Tar” te Ruben Östlund za “Trokut tuge”. Kao najizgledniji pobjednik spominje se sam Spielberg s poluautobiografskim filmom “Fabelmanovi”, koji je redateljeva osobna posveta filmskoj umjetnosti, a uz njega na nagradu pretendiraju Daniel-Daniel dvojac za “Sve u isto vrijeme” te Östlund za “Trokut tuge” koji možda ipak više zaslužuju tu nagradu od prvih dvaju redatelja. Naime, oba su filma spretno izvedena, vrlo su aktualni sa zanimljivim idejama, a karakterizira ih žanrovska heterogenost. No ne možemo reći da bilo koje ime u ovoj kategoriji, uključujući Fielda s filmom “Tar” i “Duhovi otoka” McDonagha, ne zaslužuje zlatnog kipića. McDonagh je svoju crnohumornu dramu koja leži na dobroj scenarističkoj podlozi režirao besprijekorno, vješto kadrirajući fotografiju koja prikazuje zelenilo irske obale, a jednako tako svoju dramu o dirigentici “Tar” izvrsno je režirao i Todd, bilježeći hladnu dirigenticu u stopu. Ipak, prva su dva filma, “Sve u isto vrijeme” i “Trokut tuge” oni koji zaista zaslužuju Oscara u ovoj kategoriji, što ne znači da će ga i dobiti, no svakako valja reći da su ti redatelji napravili iskorak te su svojim uradcima unijeli svježinu među uljuljkane tematske varijacije.

Glavna uloge

Kategorija najboljeg muškog glumca također je važna, a nominirani su Austin Butler za “Elvisa”, Colin Farrell za “Duhove otoka”, Brendan Fraser za ulogu u drami “Kit”, Paul Mescal za “Poslije sunca” te Bill Nighy za “Living”. Uzimajući u obzir sve ranije natpise i govorancije o potencijalnom pobjedniku, izglede za pobjedu ima njih troje – Butler, Fraser i Farrell – od kojih bi neki u konačnici i trebao pokupiti kipića. Iako su neki mišljenja da sam film “Elvis” ne valja, pa tako i Butler, ne bih se složio, jer Butler se zaista unio u lik Elvisa i donio ga je izvrsno, a kad govorimo o samome Presleyju, onome koji nosi i samo nadimak Kralj, jasno je da mladi glumac nije imao lak zadatak. Fraser je također nakon duge pauze koja ga je bacila u zaborav ulogom pretilog profesora u “Kitu” ostvario najbolju ulogu u karijeri, te je pokazao kako još uvijek ima što za ponuditi onom istom Hollywoodu, koji ga je prije više od desetljeća odbacio. Upravo zato, možda je ta nagrada i jedini način da mu se na neki način iskupe. I zadnji u glumačkom trolistu potencijalnih pobjednika, Farrell, također je u svojoj ulozi otočanina Padraica izvrstan, a u njegovu slučaju valja imati na umu da se u kontekstu filma radi i o suženim mogućnostima izvrsnosti, jer s obzirom na tematiku, mjesto i vrijeme radnje, najvažniji faktor koji je mogao učiniti ovaj film uspjelim jesu izvrsni glumački profili. S obzirom na nedavne dodjele Zlatnog globusa i BAFTA-e, na kojima je pobjedu za mušku ulogu odnio Butler te dodjele SAG-a, na kojoj je trijumfirao Fraser, može se reći da su oni finalni oponenti u ovoj kategoriji.

S druge strane, za najbolju žensku ulogu nominirane su Cate Blanchett za ulogu u filmu “Tar”, Ana de Armas za ulogu u filmu “Blonde”, Andrea Riseborough za ulogu u filmu “To Leslie”, Michelle Williams za ulogu u filmu “Fabelmanovi” i Michelle Yeoh za ulogu u filmu “Sve u isto vrijeme”. Kao glavna favoritkinja od početka se spominje Cate Blanchett, koja je, ruku na srce, portret dirigentice Tar donijela besprijekorno, stoga nagradu i zaslužuje. Međutim, Blanchett već jest dvostruka oskarovka, pa činjenica da bi kipić mogao pripasti i nekoj drugoj nominiranoj čini se sasvim u redu.

Iako se od početka Blanchett spominje kao pretendentica, javnost je možda već i zasićena tim i takvim “guranjem” jedne osobe u prvi plan, pa jedva je dočekala Michelle Yeoh, čiji put do zvijezda otprilike sliči putu mnogih azijskih glumaca i glumica, kao i onih koji dolaze iz manje razvijenih zemalja. Do ove se uloge Yeoh u karijeri poprilično namučila, a s obzirom na njezinu podjednaku kvalitetu u različitim žanrovskim obrascima unutar filma “Sve u isto vrijeme”, ne možemo reći da nije zaslužila nominaciju i nagradu. Na kraju, zaslužile su Andrea Riseborough i Ana De Armas, a Michelle Williams također je bila vrlo dobra u ulozi psihički nestabilne majke. Nakon Blanchett, koja je, osim priznanja kritičara, osvojila Zlatni globus, BAFTA-u i Critic’s Choice, dakle najviše nagrada za neku glavnu žensku ulogu ove godine, te Yeoh, koja je nedavno osvojila SAG, sasvim je sigurno da su one dvije glavne pretendentice i oponentice.

Sporedne uloge

U sporednim muškim ulogama na listi su Brendan Gleeson (“Duhovi otoka”), Brian Tyree Henry, (“Causeway”), Judd Hirsch (“Fabelmanovi”), Barry Keoghan (“Duhovi otoka”) i Ke Huy Quan (“Sve u isto vrijeme”). Među nominiranima zasigurno nikakvih mogućnost nemaju, ili ne bi trebali imati, Judd Hirsch i Brian Tyree Henry, jer se ne radi o nekim iznimno ostvarenim glumačkim ulogama, već solidnim. Ke Huy Quan bio je vrlo dobar u svojoj ulozi, no pitanje je zaslužuje li za tu ulogu biti i nagrađen. Ipak, u ovoj je kategoriji jedan od favorita, posebice s obzirom na dobiveni Zlatni globus, SAG i Critic’s Choice Awards. A na kraju, dvojac iz “Duhova otoka” nagradu je najviše zaslužio, pa ako se dogodi da neki od njih dvoje dobije, iako ovdje mrvicu više favoriziram Keoghana zbog kompleksnosti uloge, bit će to potpuno opravdano – i zasluženo.

Sporedna ženska uloga donosi Angelu Basset (“Black Panther: Wakanda zauvijek”), Kerry Condon (“Duhovi otoka”), Jamie Lee Curtis (“Sve u isto vrijeme”), Stephanie Hsu (“Sve u isto vrijeme”) i Hong Chau (“Kit”). Angela Basset jest bila dojmljiva u Black Panther nastavku, koji je ipak lošiji od prvijenca, no ne toliko da bi joj trebalo dati nagradu koju je više zaslužila Kondon, a jednako tako i Curtis, za koju ipak navijam. Dajte Curtis Oscara!

Za najbolji izvorni scenarij nadmeću se “Duhovi otoka”, “Sve u isto vrijeme”, “Tar”, “Fabelmanovi” i “Trokut tuge”, a teško je reći koji će u ovoj kategoriji biti sretnik, jer originalnost i svježina koji krase “Sve u isto vrijeme” i “Trokut tuge” možda su ipak ono što bi valjalo odlikovati, no i vješto ocrtani prijatelji u zavadi u “Duhovima otoka” zaslužuju biti nagrađeni. Dakle, možemo reći da je ovaj trolist potencijalnih pobjednika, dok ostala dva imaju minimalne šanse. Za adaptirani scenarij favoriti su “Na Zapadu ništa novo” i “Women Talking” koji ga i zaslužuju više od filma “Nož u leđa: Glass Onion”, za koji ne bi čudilo da na kraju i dobije. Manje izgledna je pobjeda u ovoj kategoriji za “Top Gun” i “Living”.

Propusti

U kategoriji stranih filmova, koja se posljednjih godina prati s velikim interesom, i to nakon trijumfa južnokorejskog “Parazita” i japanskog “Drive My Car”, ove je godine iznenadila, posebice zato što svoju nominaciju nije dobio južnokorejski film “Dvostruka prijevara” Parka Chana-wooka, koji se smatra jednim od korejskih režiserskih aseva, a film, uzimajući u obzir pretpostavljene u ovoj kategoriji, mogao se i trebao se naći. Iako su mnogi očekivali i to da će “Trokut tuge” biti upravo u ovoj kategoriji, ipak se našao u glavnoj kategoriji, i to zbog toga što se film iz više razloga nije mogao odrediti kao posve švedski. Nominirani u ovoj kategoriji su njemački “Na Zapadu ništa novo”, belgijski “Close”, poljski “EO”, irski “The Quiet Girl” i argentinski “Argentina, 1985”, no pobjedu bi po svemu sudeći, s obzirom na status koji film uživa, s obzirom na tematiku i trenutno stanje u svijetu, no i s obzirom na kvalitetu, trebao dobiti njemački (anit)ratni koji tematizira Prvi svjetski rat.

Prava je šteta da južnokorejski film nije dobio nominaciju, šteta je i da Zlatko Burić, koji je dobio europskog Oscara, nije bio nominiran za najbolju sporednu mušku ulogu, kao i što je šteta da Frankie Corio nije bila nominirana za svoju izvrsnu izvedbu u filmu “Poslije sunca”.

A možda najveća šteta, barem ja to tako vidim, jest činjenica da mi nismo prepoznali potencijal filma “Stric” i predložili ga za potencijalnu nominaciju za Oscara, jer zasigurno bi i sa selekcijskim dijelom i sa svekolikim gledateljstvom film bolje rezonirao nego “Sigurno mjesto”. Uostalom, odgovor leži u pitanju što nam kazuje “tretman” filmova kao što su primjerice “Parazit”, a ove godine “Sve u isto vrijeme” ili “Trokut tuge”. Naš “Stric” bi se u ovakvome društvu neočekivanih i/ili začudnih i/ili jednostavno rečeno neobičnih filmova koji donose svježinu zasigurno bolje uklopio.

Vizualni efekti i montaža

Za najbolje vizualne efekte, između »Na Zapadu ništa novo«, »Top Gun«, »Batman«, »Avatar: Put vode«, »Black Panther: Wakanda«, nagradu bi mogao osvojiti drugi »Avatar«, koji nosi predznak tehnički najzahtjevnijeg filma. Za najbolju montažu nominirani su »Duhovi otoka«, »Elvis«, »Tar«, »Top Gun« i »Sve u isto vrijeme«, pobjedu zaslužuju »Elvis« te »Top Gun« i »Sve u isto vrijeme« još više.

Glazba i zvuk

Kategorija najbolje originalne pjesme već tradicionalno donosi i one glazbene naslove za koje su mnogi čuli i one koje ćemo prvi put poslušati, od Gagine »Hold My Hand« (»Top Gun«), Rihannine »Lift Me Up« (»Wakanda«), »Applause« (»Tell It Like a Woman«), »Naatu Naatu« (»RRR«), »This Is a Life« (»Sve u isto vrijeme«). S obzirom na kvalitetu pjesme, njezin odjek te uspjeha i filma i pjesme, nagrada bi zasluženo trebala pripasti Lady Gagi, za nostalgičnu rock-baladu inspiriranu osamdesetima. Za najbolju originalnu glazbu nominirani su »Na Zapadu ništa novo«, »Babylon«, »Duhovi otoka«, »Fabelmanovi«, »Sve u isto vrijeme«, a za najbolji zvuk »Na Zapadu ništa novo«, »Avatar«, »Batman«, »Elvis« i »Top Gun«.

Kostimi, šminka, scenografija

Za kostime, između »Babylona«, »Elvisa«, »Sve u isto vrijeme«, »Mrs. Harris Goes to Paris« i »Wakande«, nagradu bi mogli osvojiti »Babylon«, »Elvis« ili »Wakanda«. Za najbolju šminku i frizuru izgleda podjednako imaju »Batman«, »Wakanda«, »Elvis« i »Na Zapadu ništa novo«, dok su za scenografiju nominirani »Na Zapadu ništa novo«, »Avatar«, »Babylon«, »Elvis« i »Fabelmanovi«.