Predsjednika kanskog žirija Spikea Leeja, inače prvog Afroamerikanca u kanskoj povijesti kojem je festival dodijelio tu titulu, može se u ranim jutarnjim satima uočiti kako bez pratnje hoda sablasno praznom Croisetteom, lica prekrivenog zaštitnom maskom i s crnom baseball kapom na glavi, na kojo je natpis »1619«, simbol pokreta Black Lives Matter. Iako je na crvenom tepihu igrao na posve drukčiji look, u odijelu boje fuksije, s ekstravagantnim naočalama u istoj boji, prizivajući kongoanske »sapeure«.

Ništa manje ekscentričan nije ni najnoviji komad Leosa Caraxa »Annette«, kojim je inauguriran festival, s Marion Cotillard u ulozi sopranistkinje i Adamom Driverom u ulozi stand-up komičara koji je u nju ludo zaljubljen. Naravno Caraxa se može voljeti ili mrziti. Sredine nema. Francuska kritika ga uzdiže u nebesa. Iako priznajemo da nam je draža autorova kasnija faza (šifra: »Sveti motori«). Koncipiran kao bizarna rock opera s okusom melodrame čiji soundtrack potpisuju legendarni Sparksi, »Annette« je tako veličanstveno artificijelna da ju je teško uzeti za ozbiljno.

Ljubav i mržnja

Već od same uvodne numere »So May We Start?«, uz koju Carax izlazi iz tonskog studija na ulice Santa Monice u društvu kćeri Nastje, filmske ekipe i dua Ron & Russell Mael, koji čine te iste Sparkse, čitava stvar postaje sve bizarnija (za neupućene, Nastjina majka je Caraxova muza i supruga Jekaterina Golubeva, koja je glumila u »Poli X«). Jer film je to u kojem Driver diže glavu uronjenu u Cotillardino međunožje, prekidajući ritual kunilingusa eda bi joj otpjevao ljubavnu pjesmu, da bi mu nešto kasnije ona rodila zastrašujuću lutku ogromnih ušiju nazvanu Annette. Iako film krade dirljiva numera Kylie Minogue. Jer film je to koji pokazuje koliko je tanka linija koja u sferi umjetničkih impulsa dijeli sadizam od milosti i ljubav od mržnje.

Iako Caraxovi interesi sežu u eklektičnom rasponu od Stephena Sondheima, Poea i Kinga Vidora do Bele Bartoka i madžarskog filmskog teoretičara Bele Balasza, autora partitura za Bartokovu operu »Dvorac Modrobradog«, kojima se odreda zahvaljuje na odjavnoj špici. Iako bi se prvenstveno trebao zahvaliti iščašenom Driveru, njegovim songovima, fantastičnim koreografijama, monolozima, golotinji i dijaboličnim nemirima.

Ipak kanski bizarni početak, za čije bizarnosti nije bio zaslužan samo Carax, već čitava festivalska atmosfera koja protiče u znaku totalnog kaosa i potištenosti, pamtit ćemo po ekstraordinarnom Nadavu Lapidu, koji je nakon više nego zasluženog recentnog berlinskog trijumfa (šifra: »Sinonimi«) predstavio u konkurenciji najnoviji komad »Ha’berech« aka »Ahedino koljeno«, u kojem konflikti rađaju nove konflikte, kao što i krize rađaju nove krize. Iako naziv Lapidova filma priziva Rohmerovo »Claireino koljeno«, poveznice su relativno labave. Jer dok u Rohmera žensko koljeno postaje predmet žudnje, u Lapida ono se odnosi na palestinsku prosvjednicu koja je 2018. okončala u zatvoru nakon što je ošamarila izraelskog vojnika.

Alter ego

Tada joj je ultrakonzervativni član izraelskog parlamenta poručio da bi joj trebalo pucati u koljeno da više nikad ne bi mogla hodati. Jer ovdje nije samo riječ o autorovoj razornoj denuncijaciji kulturne opresije koju provode izraelske vlasti (zvuči poznato, zar ne?), već i o razornom poigravanju s gledateljevim senzibilitetima, tretiranih poput taoca, ali i s čitavim stoljećem filmske tradicije. U fokusu je etablirani izraelski sineast »Y«, kao autorov svojevrsni alter ego koji će nam kratko i jasno poručiti: »Pljunut ću Izrael direktno u lice ministrice kulture!«

Njegov cinizam krajnji je antipod ministričinoj dražesnoj pomoćnici Yahalom, zaduženoj za vođenje Nacionalne biblioteke, koja mrzi kulturnu politiku i hipokriziju svojih šefova. Iako smo se barem u jednoj sceni nanovo zatekli u zoni mjuzikla, s grupom našminkanih vojnikinja u maskirnim uniformama koje izvode sinkroniziranu verziju songa »Be My Baby« Vanesse Paradis.

Inače Lapid nam je podario i bonus u formi pandemijskog kratkiša »Zvijezda«, ambijentiran u anksioznom i izoliranom univerzumu, paraliziranom strahom od pandemije, u kojem njegova heroina sanja kako će poljubiti svoju omiljenu zvijezdu. No još bizarnije od Lapidova komada postaju slične paranoje kanskog novog normalnog, s ekološkom taksom bez čije uplate potvrda festivalske akreditacije ne bi bila moguća, pa sve do tretmana necijepljenih novinara kao pripadnika kaste nedodirljivih, pri čemu bi Cannes mogao uvesti novi slogan »Misli na druge, testiraj se«. Jer upravo su necijepljeni gosti ti koji misle na druge, budući da im je ulaz u festivalske dvorane dostupan isključivo uz potvrdu o negativnom antigenskon testu, koji moraju ponavljati svaka tri dana u laboratoriju u podrumu Palaisa. Na festivalu koji protiče u znaku QR kodova i CovidGO aplikacija.