Dok se za kraljicu Elizabetu I. veže sintagma »elizabetinska era« koja je označila procvat umjetnosti, sa Shakespeareom, Marloweom & Co., omražena vladavina Marije Stuart ne poznaje »marijansku eru«. Kad bi ona i postojala, vezivala bi se za protureformacijski katolicizam koji je prigrlila na francuskom dvoru. Jer, ako postoji nešto što se vezuje za njenu vjeru, onda su to marijanska svetišta. Marija je bila gorljiva katolkinja, a Elizabeta napredna protestantkinja. I dok je era Elizabete I. itekako potentna filmska tema, u njenim ukazanjima s napudranim licem Kate Blanchett (šifra: »Elizabeth«) i pionirom britanskog kvira Quentinom Crispom (šifra: »Orlando«), Marija Stuart je tek tragična figura u povijesti Tudora, razorena promašenim brakovima. Iako je rafinirana Josie Rourke stavlja al pari s Elizabetom I. i pokušava joj skinuti veo žrtve, koristeći kao predložak dostatno revizionističku biografiju Marije Stuart koju je 2004. napisao John Guy (»Queen of Scots: The True Life of Mary Stuart«).

Jer, iako se njihovim borbama, igrama moći i antagonizmima već pozabavio Charles Jarrott davne 1971., Vanessu Redgrave (Marija Stuart) i Glendu Jackson (Elizabeta I.) sada zamjenjuju ekstraordinarne Saoirse Ronan i Margot Robbie. Prva je Irkinja, a potonja Australka. Iako pokušavaju učiniti sve da bi njihov akcent bio dostatno škotski, odnosno ‘Very British’. Kao što se Rourke teško uspijeva osloboditi kazališnog balasta (riječ je o prvoj ženi koja je postala umjetnička direktorica etabliranog londonskog Donmar Warehousea).

Dvorski rivaliteti 

Zato je dobar dio kritičara opisao autoričin prosede kao »feministički«, ali i prečesto povezivao njen komad s »Miljenicom« (»The Favourite«) oskarovskog kandidata Yorgosa Lanthimosa. Iako ta dva filma vezuje tek gotovo identična kubura u ruci Saoirse Ronan (Rourke) i Rachel Weisz (Lanthimos). Oba filma bave se doduše dvorskim rivalitetima. No dok se u Rourke te igre moći vode na višim kraljevskim razinama, u Lanthimosa se za naklonost kraljice Anne pokušavaju izboriti jedna dvorska dama i jedna ambiciozna sluškinja. Iako se prva nalazi u boljoj poziciji jer zadovoljava kraljičine lezbijske strasti i rješava njene političke probleme. No tamo gdje Lanthimos pokušava odoljeti postmodernističkim iskušenjima, ali ne i pop mehanizmima apsurda, garniranim dostatnom dozom Kubrickove kulerske distanciranosti (šifra: »Barry Lyndon«), Rourke se oslanja na tradiciju klasičnog teatra. Pri tome i sama ostaje neodlučna je li odnos njenih heroina neprijateljski ili saveznički, sveden na duel ili ljubavni čin dviju usamljenih vladarica okruženih dvoličnim muškarcima.

Feministička ikona 

S druge strane, Elizabeta I. koristi nabožnu mizoginju Johna Knoxa (David Tennant) da bi destabilizirala Mariju. Takve igre su itekako dobro poznate autoričinom scenaristu Beau Willimonu, ali u suvremenom diskursu (šifra: »Kuća od karata«). Iako debitantica Rourke zanemaruje dublji povijesni kontekst na uštrb univerzalne simbolike. Promatrati Mariju Stuart kao feminističku ikonu 16. stoljeća i povijesnu (super)heroinu koja se druži sa seksualno ambivalentnim dvorjaninom Rizziom, koji će okončati u bračnom ležaju s njenim mužem Lordom Darnleyem dan nakon njihova vjenčanja? Sveta Marijo, oprosti nam na grijesima.